Tekst zawiera analizę węzłowych problemów metafizyki Kartezjusza. Na początku przedstawiona jest kwestia metody, a następnie zagadnienie dualiz mu metafizycznego. Najbardziej obszerna jest trzecia część tekstu, poświęco na pochodzeniu idei nieskończoności i centralnej roli tej idei w filozofii Kartezjusza. Pokazany zostaje wpływ poglądów Kartezjusza na późniejszą twórczość filozoficzną i ich aktualność w świetle takich zagadnień jak choć by popularne ostatnio rozważania nad tzw. sztuczną inteligencją. W przeprowadzonych analizach wykorzystane zostały interpretacje takich autorów, jak: Brentano, Scheler, Heidegger i Koyré.
Zadaniem stawianym sobie przez autora tego artykułu jest analiza trzech pięknych utopii filozoficznych, napisanych przez trzech wielkich filozofów. Utwory te pojawiły się w stosunkowo niewielkim odstępie czasowym, zważywszy na rozpiętość historii filozofii oraz niezbyt wielką popularność i częstotliwość występowania w filozofii takiej formy wyrazu, jaką jest utopia. Jest jeszcze coś, co wyraźnie łączy autorów tych prac. Każdy z nich został w pewien sposób skrzywdzony przez sobie współczesnych ludzi, sponiewierany przez czasy, w których przyszło im żyć i pracować. Być może właśnie dlatego wygodniej było im uciec w nierzeczywistość utopii, bezpieczny świat marzeń; tym bardziej ciekawych i wartych opracowania, że filozoficznych.
MIECZYSŁAW JAGŁOWSKI: REALIZM TRANSCENDENTALNY XAVIERA ZUBIRIEGO UMCS w Lublinie
Zarys rozprawy doktorskiej.
Autor zarysowuje Husserlowską koncepcję filozofii jako nauki pewnej, bezzałożeniowej, dedukcyjnie opartej na tzw. oczywistościach apodyktycznych. Próbuje uściślić, czym są te oczywistości, co napotyka wiele filozoficzno-logicznych trudności. Można ich uniknąć jedynie zakładając istnienie transcendentalnie obiektywnej rzeczywistości. Zatem Husserlowską koncepcja filozofii w istocie opiera się na pewnej milcząco założonej „sieci przekonań”.
Żywo dyskutowany w wiekach średnich problem egzystencji duszy ludzkiej po opuszczeniu ciała podejmie dwunastowieczny myśliciel Aelred z Rievaulx (1110-1167). W swym ostatnim dziele De anima będzie poszukiwał odpowiedzi na następujące pytania: czym jest śmierć, czy dusza ludzka ulega śmierci, co może przemawiać za jej nieśmiertelnością, czy po opuszczeniu ciała może ona kontaktować się z ludźmi żyjącymi, czy dusze zmarłych mogą komunikować się między sobą, oraz jaki los może spotkać duszę po opuszczeniu ciała.
W twórczości Michaela Foucaulta (1926-1984), jednego z największych filozofów francuskich XX wieku, można wyróżnić dwa okresy: archeologiczny i genealogiczny. Na pytanie, jaka jest różnica między nimi, M. Foucault odpowiedział w Porządku dyskursu, wykładzie, który zaprezentował w trakcie objęcia w grudniu 1970 r. Katedry Systemów Myślenia w College de France. Archeologia dotyczy systemu otaczającego dyskurs, próbuje oznaczyć i wyróżnić formy wykluczania, ograniczania i zawłaszczania dyskursu, genealogia natomiast koncentruje się na rzeczywistym formowaniu się dyskursu, czy to wewnątrz, czy na zewnątrz ograniczeń jego kontroli. Foucault rozpoczyna zatem genealogicznie analizować wiedzę, gdyż dochodzi do wniosku, że poszukiwania wiedzy wewnątrz niej samej okazują się niedostateczne. Francuski myśliciel w Porządku dyskursu obwieszcza właśnie, że nigdy nie istnieje wiedza czysta, bo zawsze budowana jest na określonej kanwie, którą stanowią stosunki władzy. I na ich podstawie będzie analizował już wiedzę w pracach napisanych po Porządku dyskursu, a mianowicie: Nadzorować i karać. Narodziny więzienia i Historii seksualności.